Πέμπτη 28 Μαΐου 2015

ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΛΕΟΝΤΑΡΙΟΥ το χθές και το σήμερα

ΕΙΚΟΝΕΣ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ Σ.Σ.ΛΕΟΝΤΑΡΙΟΥ
Εικόνες της ακμής, της παρακμής, της εγκατάλειψης και της ερείπωσης του Σταθμού
Σταθμός πρίν τις φωτιές

Αμαξοστάσιο σήμερα

Κουζίνα της οικίας προσωπικού 
Σταθμός σήμερα


κατοικία οικογενειών προσωπικού

Υδατόπυργος σήμερα

Υδατόπυργος σε λειτουργία

Αμαξοστάσιο σε λειτουργία

Δεκαετία 1970

ΤΡΑΙΝΟ ΓΙΑ ΣΠΑΡΤΗ ΑΠΟ Σ.Σ. ΛΕΟΝΤΑΡΙΟΥ
Μια υπόθεση που απασχόλησε για πολλά χρόνια τη Νότια Πελοπόννησο, τον εμπορικό κόσμο της Καλαμάτας αλλά και τους Λάκωνες που ζούσαν στη Μεσσηνία. Καταγόμενοι οι περισσότεροι από τις ορεινές περιοχές του γειτονικού νομού στα σύνορα με Μεσσηνία και Αρκαδία, επιθυμούσαν η σύνδεση να γίνει με κόμβο στο Λεοντάρι, καθώς τους εξασφάλιζε άμεση πρόσβαση στις περιοχές καταγωγής τους και σε όλη την κοιλάδα του Ευρώτα. Αντιθέτως, οι παράγοντες της Τρίπολης έδιναν τη δική τους μάχη για να γίνει ο κόμβος στην αρκαδική πρωτεύουσα.
Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι υπήρχε σιδηροδρομικός σταθμός στο Λεοντάρι. Χτισμένος με πελεκητή πέτρα, δίπλα στο ποτάμι της Κουτουφαρίνας, κατασκευάστηκε στα χρόνια μεταξύ του 1899 και του 1901 από Ιταλούς και Μαυροβούνιους τεχνίτες και με στιλ που παραπέμπει στη γαλλική και ιταλική αρχιτεκτονική, η οποία σφράγισε την αλλαγή του αιώνα. Πλαισιωμένος και από μικρότερα βοηθητικά κτήρια, που στο σύνολό τους αποτελούν ένα ιδιαίτερο αρχιτεκτονικό σύνολο, ο σιδηροδρομικός σταθμός του Λεονταρίου σήμερα είναι εγκαταλελειμμένος.
Το θέμα της επέκτασης της σιδηροδρομικής γραμμής προς τη Σπάρτη ετέθη αμέσως μετά το 1902, όταν παραδόθηκε η γραμμή Πύργος - Κυπαρισσία - Μελιγαλάς και έκλεισε η θηλιά του τρένου στην Πελοπόννησο. Οπως γράφει ο Μιχ. Ρόδας που περιόδευσε στη Μεσσηνία το 1924, η γραμμή από Κυπαρισσία προς Γαργαλιάνους και Πύλο στις αρχές του 20ού αιώνα δεν κατασκευάστηκε, γιατί "λέγεται ότι οι πολιτευταί Σπάρτης αντέδρασαν πάντοτε εις την επέκτασιν της γραμμής πέραν της Κυπαρισσίας διότι έχουν την αξίωσιν να επεκταθεί συγχρόνως η σιδηροδρομική συγκοινωνία εκ Τριπόλεως προς την Σπάρτην και το Γύθειον". Το τρένο είχε εδραιωθεί πλέον και οι περιοχές που συνδέονταν σιδηροδρομικά αποκτούσαν πολύ μεγάλα πλεονεκτήματα.
Οι ενέργειες επέκτασης του σιδηροδρόμου προς τη Λακωνική πρωτεύουσα ξεκινούσαν από την Καλαμάτα, καθώς η πόλη ήταν αποκομμένη από τη Σπάρτη αφού δεν υπήρχε αμαξιτός δρόμος εκείνη την περίοδο.
Το πρόβλημα της γραμμής αυτής ήρθε στην επιφάνεια και πάλι το 1925:
"Ανακινείται πάλιν το ζήτημα της κατασκευής σιδηροδρομικής γραμμής Σπάρτης. Διά την πόλιν των Καλαμών το ζήτημα έχει εξαιρετικήν οικονομικήν σημασίαν. Αλλοτε ποτε κατεβλήθησαν προσπάθειαι εκ μέρους των ενταύθα εκ Πελάνης και Καστορίου συμπολιτών, όπως η γραμμή επεκταθή από Λεονταρίου προς Σπάρτην. Δεν νομίζει ο Εμπορικός Σύλλογος ότι πρέπει αι προσπάθειαι να ανανεωθούν;" ("Σημαία" 13.10.1925).
Και πράγματι το θέμα ανακινήθηκε. Οχι όμως χωρίς τη δική του σκοπιμότητα. Και στο ζήτημα αυτό, σημαντικό ρόλο έπαιξε ο ανταγωνισμός μεταξύ της Τρίπολης που αναδεικνυόταν σε κόμβο για την Πελοπόννησο και της Καλαμάτας. Γιατί δεν ετίθετο πλέον ζήτημα αν θα γίνει ή όχι η γραμμή, αλλά σε ποιο σημείο θα γίνει η διακλάδωση.
Δεν είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε τι ρόλο μπορεί να έπαιξε ο ανταγωνισμός Καλαμάτας και Τρίπολης στην τελική έκβαση της υπόθεσης. Εκείνο που γνωρίζουμε όμως είναι πως οι παράγοντες της Καλαμάτας, ζητούσαν ο κόμβος να μετακινηθεί στο Λεοντάρι, προβάλλοντας ζητήματα μήκους και κόστους της γραμμής αλλά και κοινωνικής ωφέλειας:
"Ανεκινήθη πάλιν το ζήτημα του σιδηροδρόμου Σπάρτης με προέκτασιν ήδη και προς Γύθειον. Υποθέτομεν να μην είναι εκλογικό τερτίπι αλλά πραγματική απόφασις της κυβερνήσεως, κατανοηθέντος τέλος οποία ζωτικά συμφέροντα θα εξυπηρέτηση η γραμμή αυτή.
Η χρησιμότητα της γραμμής μέχρι Σπάρτης κατενοήθη απ’ αρχής της κατασκευής του σιδηροδρόμου ΣΠΑΠ και η σχετική μελέτη μετά σημειώσεων χαράξεως, σωζομένων έτι, εγένετο τη εντολή Τρικούπη υπό του ειδικού μηχανικού της γαλλικής αποστολής Λουδοβίκου Ρώσσελ, εισαχθείσα δε εν τη Βουλή εκυρώθη διά του νόμου ΑΩΜΗ’ από 30 Μαρτίου 1890 με αφετηρίαν το Λεοντάριον και διέλευσιν διά της δυτικής κοιλάδος του Ευρώτα ποταμού, διότι αύτη πληροί τους επιζητουμένους διά σιδηράς οδούς όρους της συντομωτέρας γραμμής, του στερεωτέρου και ασφαλεστέρου εδάφους, της εξυπηρετήσεως της γονιμωτέρας και πυκνότερον κατοικουμένης εκτάσεως, της μη υποκειμένης εις διακοπήν της συγκοινωνίας και αποκλεισμού κατά την χειμερινήν περίοδον, της γειτνιαζούσης με όσον το δυνατόν περισσοτέρους δήμους εκ των στερουμένων άλλων μέσων συγκοινωνίας και το σπουδαιότερον της κατασκευής και συντηρήσεως του έργου διά της όσον το δυνατόν μικροτέρας δαπάνης.
Επί κυβερνήσεως Ζαΐμη ανακινηθέντος και πάλιν του ζητήματος, η εταιρεία των ΣΠΑΠ ενταλθείσα την μελέτην του έργου, ηκολούθησε την αυτήν, ην και ο Ρώσσελ γραμμήν, επροτιμήθη δε πάλιν το Λεοντάριον ως αφετηρία, διότι είναι ο πλησιέστερος προς την Σπάρτην Σιδηροδρομικός Σταθμός, διό και απ’ αρχής με πολλάς ευκολίας κατεσκευάσθη, εχαράχθη δε νέα γραμμή εν τισί σημείοις ανατολικώτερον της πρώτης προς αποφυγήν σπουδαίων τεχνικών έργων και εξυπηρέτησιν της μεγάλης Επαρχίας Λακεδαίμονος, συγκοινωνούσης έτι δι’ ημιονικών οδών.
Ανακινηθέντος δε και τρίτον του ζητήματος τούτου ένεκα της σπουδαιότητος τω 1909 διά ζωηράς εκδηλώσεως της κοινής γνώμης, των αμέσως ενδιαφερομένων μερών, ως πάντες γνωρίζομεν, η τότε κυβέρνησις διέταξε νέαν μελέτην, ο δε συντάξας ταύτην μηχανικός κ. Στράτος εχάραξεν την γραμμήν ακατανοήτως από τον Νομόν Αρκαδίας, λαμβανομένης ως αφετηρίας της Τριπόλεως παραβλεφθέντων δε ούτω πάντων των άνω εκτεθειμένων όρων διά την τεχνικήν χάραξιν και την εξυπηρέτησιν της επωφελεστέρας συγκοινωνίας.
Η απλουστέρα σύγκρισις της μελέτης και των χαράξεων της δευτέρας και τελευταίας γραμμής δεικνύει το χαρακτηριζόμενον ως ακατανόητον διά την τελευταίαν, λεπτομερέστατα δε εξετέθησαν πάντα ταύτα εν υπομνήματι εκδοθέντι την 31 Ιανουαρίου 1909 υπό του ενταύθα Εμπορικού Συλλόγου και των συντεχνιών, αποδεκτά δε εγένοντο και υπό του εν επαναστάσει σχεδόν τελούντος τότε αρκαδικού λαού απαιτούντος την οριστικήν απόφασιν της κυβερνήσεως και δικαίως διά ζήτημα άμεσον σχέσιν έχον προς τα γενικά και τοπικά συμφέροντα των φορολογουμένων.
Κατόπιν των εκτεθέντων δυνάμεθα να προΐδωμεν ότι, αν αληθώς απεφασίσθη η κατασκευή της αναγκαιούσης ταύτης σιδηροδρομικής γραμμής, θα προτιμηθή η Λεονταρίου - Σπάρτης ως συντομωτέρα, ολιγοδαπανωτέρα και ως μάλλον πληρούσα και τας στρατιωτικάς απαιτήσεις της εις κεντρικόν σημείον συγκεντρώσεως της πέριξ πολυπληθούς εκτάσεως στρατευσίμων διά ταχείαν μεταφοράν, τοιούτο δε είναι διά τα πολυπληθέστερα τμήματα Σπάρτης και όλης της Λακεδαίμονος και Μεγαλοπόλεως, το Λεοντάριον. Τα θετικά πλεονεκτήματα και αι τεχνικαί απαιτήσεις θα κατισχύσωσι βεβαίως των εντέχνων αξιώσεων" ("Σημαία" 17.1.1915).
Τα ίδια επιχειρήματα επανελήφθησαν και στη νέα συζήτηση η οποία άνοιξε δέκα χρόνια αργότερα, όταν όπως προαναφέρθηκε ανακινήθηκε για μια ακόμη φορά το θέμα της κατασκευής σιδηροδρομικής γραμμής η οποία θα συνέδεε το υπάρχον δίκτυο με τη Σπάρτη. Πρωταγωνιστές ήταν και πάλι οι ίδιοι: Ο Εμπορικός Σύλλογος επικεφαλής της κινητοποίησης -υπήρχαν άλλωστε άμεσα εμπορικά συμφέροντα- και συμπαραστάτες τα υπόλοιπα σωματεία τα οποία λειτουργούσαν τότε στην πόλη.
Στη σχετική ειδησεογραφία αυτή τη φορά παρατίθενται και αριθμητικά στοιχεία για την τεκμηρίωση των αξιώσεων των Καλαματιανών:
"Χθες το εσπέρας τη προσκλήσει του Εμπορικού Συλλόγου συνήλθον εις σύσκεψιν εν τη αιθούση του Εμπορικού Συλλόγου, οι πρόεδροι όλων των σωματείων της πόλεώς μας. Κατά την σύσκεψιν ταύτην συνεζητήθη το ανακινηθέν εσχάτως παρά τη κυβερνήσει ζήτημα της κατασκευής σιδηροδρομικής γραμμής Τριπόλεως - Σπάρτης. Ως διεπιστώθη κατά την διεξαχθείσαν συζήτησιν, το κράτος δεν αποφασίζει το πρώτον ήδη να συνδέση διά σιδηροδρομικού δικτύου, την πρωτεύουσαν της Λακεδαίμονος -την Σπάρτην- αλλά το τρίτον ήδη. Το ζήτημα τούτο ανεφάνη το πρώτον εν έτει 1909 και επανελήφθη κατόπιν εν έτει 1915. Και κατά την πρώτην και κατά την δευτέραν φοράν, ο Εμπορικός Σύλλογος Καλαμών, συμφωνούντων και των ενταύθα εγκατεστημένων Λακεδαιμονίων, δι’ ενεργειών του και δι’ ακαταμαχήτων επιχειρημάτων, και διά της υποβολής υπομνημάτων, άτινα ήσαν απόρροια εμπεριστατωμένης μελέτης, κατέδειξεν ότι το συμφέρον των Λακεδαιμονίων ήτο να προτιμηθή η γραμμή Λεονταρίου - Σπάρτης και ουχί Τριπόλεως - Σπάρτης. Κατά την γενομένην τότε σύγκρισιν απεδεικνύετο: 1) ότι το μήκος της γραμμής Λεονταρίου-Σπάρτης είναι 45 χιλιομέτρων και με έδαφος ομαλόν και κλίσεις μικράς, εν ω το της Σπάρτης-Τριπόλεως είναι 75 χιλιόμετρα με έδαφος ανώμαλον και κλίσεις αποτόμους, 2) η υψομετρική διαφορά της μεν γραμμής Λεονταρίου - Σπάρτης είναι 167 μέτρα, της δε γραμμής Τριπόλεως-Σπάρτης 296 μέτρα, 3) ότι οι εκ της γραμμής Λεονταρίου-Σπάρτης εξυπηρετηθησόμενοι θα είναι 1.000 κατά χιλιόμετρον, έναντι 480 της γραμμής Τριπόλεως-Σπάρτης. Και τελευταίον ότι η μεν δαπάνη της γραμμής ανήρχετο εις 3 εκατομμύρια 600 χιλιάδας δραχμάς, η δε της γραμμής Τριπόλεως - Σπάρτης εις 9 εκατομμύρια δραχμάς.
Κατά την χθεσινήν σύσκεψιν εξουσιοδοτήθη ο πρόεδρος του Εμπορικού Συλλόγου να σχηματίση πολυμελή επιτροπήν εκ των διαφόρων οργανώσεων της πόλεώς μας ήτις μεταβαίνουσα εις Αθήνας να φροντίση να μη γίνη η γραμμή Τριπόλεως - Σπάρτης και να προτιμηθή η γραμμή Λεονταρίου - Σπάρτης" ("Σημαία" 17.11.1925).
Για τη συνέχεια δεν είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε τι έγινε και πώς εξελίχθηκαν τα πράγματα. Ούτε η μία όμως, ούτε η άλλη σιδηροδρομική γραμμή έγινε, παρά το γεγονός ότι και ανάγκες και σχέδια υπήρχαν. Και αφού δεν έγιναν όλα αυτά σε μια εποχή που ο σιδηρόδρομος κυριαρχούσε, στη συνέχεια η κυριαρχία της βιομηχανίας αυτοκινήτου ήταν "απαγορευτική" για τέτοιου είδους σκέψεις και προτάσεις.




Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

77 ΕΠΕΤΕΙΟΣ ΤΗΣ ΕΚΤΕΛΕΣΗΣ 18 ΠΑΤΡΙΩΤΩΝ ΣΤΗΝ ΑΛΕΑ ΑΡΚΑΔΙΑΣ ΣΤΙΣ 30/8/1944

Σήμερα 29/8/2021 τελέσαμε στον Ιερό Ναό Αγ.Νικολάου Αλέας επιμνημόσυνη δέηση υπέρ αναπαύσεως της ψυχής των  εκτελεσθέντων πατριωτών μεταξύ ...